Tijd voor een Raad voor duurzame en gezonde voeding

Gepubliceerd in Trouw, 19-04-2016

Door: Charlotte Linnebank, directeur Questionmark

In de grote wirwar van alle voedingshypes is er eindelijk weer advies van een echte autoriteit. Nadat de Gezondheidsraad in november 2015 haar nieuwe richtlijnen heeft verkondigd, is er nu de nieuwe Schijf van Vijf van het Voedingscentrum. Op naar een gezond voedingspatroon dus. Maar een bewuste consument vindt anno 2016 niet alleen zijn eigen gezondheid, maar ook het welzijn van de planeet, mens en dier belangrijk. Dan zijn er gelukkig voldoende keurmerken waar je op kunt letten. Maar wat als die niet de lading dekken? Als de Gezondheidsraad zegt dat iedereen twee keer per week vis moet eten, maar er onvoldoende vis in de zeeën zwemt? Als de Schijf van Vijf zegt dat we elke dag een handje noten moeten eten, maar er nauwelijks toezicht is (bijvoorbeeld in de vorm van keurmerken) op hoe en waar die noten geproduceerd worden? Want grootschalig watergebruik in droge gebieden en schending van arbeidsrechten zijn niet ongewoon bij de productie van bijvoorbeeld hazelnoten, cashewnoten en amandelen.

Ik denk dat we toe zijn aan een integrale visie op het samengaan van gezondheid en duurzaamheid. Er is een Gezondheidsraad en er zijn WRR-rapporten over duurzamere voedselproductie, maar waar is de integratie van die thema’s? Je kunt toch moeilijk van de consument verwachten dat hij/zij hierin de weg wijst door met zijn portemonnee te ‘stemmen’? Nu moet de welwillende bewuste consument in de supermarkt iedere dag allerlei compromissen sluiten die hij eigenlijk liever niet wil. Gezond? Dat kan, maar hoe weet ik of het niet met kinderhandjes is geproduceerd. Duurzaam? Dat kan, maar of het ook goed past in een gezond dieet?

Het Voedingscentrum heeft een bewonderenswaardige eerste stap gezet naar integratie, door het advies van twee naar één keer per week vis terug te brengen, omdat zo het uitsterven van vissen voorkomen wordt. Dat klinkt al goed, maar toch ook nog willekeurig; waarom wel die druk op biodiversiteit meenemen en niet die van water-slurpende groenten uit kurkdroge gebieden in het buitenland of de impact van tropisch fruit dat vaak onder slechte arbeidsomstandigheden is geplukt? De Schijf van Vijf is een handig instrument voor gezonder eten, maar ik wil graag pleiten voor een schijf, die zoveel mogelijk duurzaamheidsaspecten meeneemt – zowel milieu, als mensenrechten en dierenwelzijn.

Nederland heeft hier een kans om koploper te worden. Op een Engelse nieuwswebsite van Reed Business werden onze nieuwe gezondheidsrichtlijnen al voorzichtig een ‘duurzame doorbraak genoemd vanwege het advies om minder vlees te eten, terwijl dat nu een gelukkige bijvangst lijkt bij het gezondheidsadvies. Want, op alle thema’s – gezondheid, milieu, mensenrechten, dierenwelzijn – boeken we weliswaar vooruitgang in de industrie, wetenschap en technologie, maar veelal parallel in plaats van geïntegreerd.

Het zal uiteraard niet makkelijk zijn om de verschillende thema’s bij elkaar te brengen en een integrale visie te bepalen. Voor het ontginnen van dit nieuwe vakgebied is ambitie en lef nodig, want het is inhoudelijk complex en dan zijn er ook altijd de lange tenen en heilige huisjes. Tijd voor een Raad voor duurzame en gezonde voeding?