Het probleem met suiker

Over suiker wordt enorm veel geschreven. Vaak negatief. Suiker wordt bestempeld als dikmaker, “het witte gif” genoemd en kan volgens sommige bronnen zelfs kanker veroorzaken. Documentaires als “Fed Up” vergelijken het verslavende effect van suiker met drugs en nicotine en zelfs de WHO waarschuwt voor de schadelijke effecten van (te veel) suiker. Suiker heeft dus een slechte reputatie. Maar waarom zit het dan toch in zoveel voedingsmiddelen? En waarom krijgen we er zo veel meer van binnen dan we weten of eigenlijk zouden willen?

Suiker is een veelzijdig goedje. Het is een effectieve smaakmaker en soms gewoon nodig. Zo speelt suiker een belangrijke rol als voeding in het gistingsproces van bijvoorbeeld brood of bij de fermentatie van groenten en vleeswaren zoals salami en chorizo. Behalve als zoetstof en smaakmaker dient suiker verder als vulmiddel, conserveermiddel, gelvormer, stabilisator, kleurmiddel en om ergens structuur aan te geven.

Het “probleem” met suiker zit vooral in het feit dat we vaak niet eens weten dat en hoeveel we ervan binnenkrijgen. Uit eerder onderzoek van het Diabetes Fonds blijkt dat wij per dag drie keer zoveel suikerklontjes binnen krijgen dan we zelf denken. Dat heeft een aantal oorzaken. 

Suiker zit in meer voedingsmiddelen dan we verwachten

Op zijn website zet het Diabetes Fonds de negen producten op een rij, die het meest bijdragen aan de inname van vrije suikers . Sommige producten liggen redelijk voor de hand. Dat frisdrank veel suiker bevat, zullen de meesten van ons wel weten. Een glas cola bevat ongeveer 6,5 klontjes suiker. Dat de veel gezondere (en als dusdanig gepresenteerde) vruchtensappen bijna net zo veel suiker bevatten, weten waarschijnlijk al weer minder mensen. 

Dat we te veel suiker binnen krijgen, komt niet alleen doordat we ons laten verleiden door de overduidelijke zoetigheden. Er zitten namelijk ook heel veel toegevoegde suikers in producten waar je ze niet verwacht. Deze ‘verborgen suikers’ zitten heel tegenstrijdig vooral in hartige producten, zoals groenteconserven, sladressings, vleeswaren en sauzen. Ieder product moet vermelden of en hoeveel suiker erin zit. Maar dan moet je wel de kleine lettertjes op het productetiket willen en kunnen lezen.

Te weinig suikerwijzers 

Een goed initiatief om in één oogopslag te zien in welke producten meer of minder suiker zitten, zijn “suikerwijzers”. Een aantal supermarkten plaatst al enige tijd kleurwijzers die op een makkelijke manier laten zien of en hoeveel suiker een product bevat en op welke wijze het product is gezoet (suiker, kunstmatige zoetstoffen of van natuurlijke oorsprong). 

Toch worden suikerwijzers als aanvulling op moeilijk te lezen productetiketten, nog weinig ingezet. Ze staan bij een beperkt aantal productgroepen (frisdranken, ontbijtgranen en zuivel) en we zien ze niet in alle supermarkten even consequent terug. Hoe supermarkten onder ander suikerwijzers inzetten om een gezond voedingspatroon te bevorderen, onderzoekt Questionmark momenteel voor haar binnenkort te publiceren “Superlijst Gezondheid”.

Suiker wordt niet altijd suiker genoemd

Nog moeilijker wordt het als suiker is verstopt. Zo is “gedeïoniseerd concentraat” gewoon suiker maar wordt het als sap-concentraat, vruchtenextract, vruchtenconcentraat of appelextract in veel producten gestopt. Het productetiket of een suikerwijzer biedt dan geen uitsluitsel. 

Al in 2019 vond Questionmark ruim 1500 producten variërend van knoflooksaus tot babyhapjes waarin suiker werd toegevoegd onder een van deze namen. Van de zoektocht naar dit gedeïoniseerd concentraat werd uitgebreid verslag gedaan in een uitzending van de “Keuringsdienst van Waarde”.

De suikerlobby

En om ook nog even aan te stippen: is het niet vreemd dat de Nederlandse Vereniging van Diëtisten (NVD) samenwerkt met het Kenniscentrum Suiker en Voeding, de lobbyclub van de Suikerunie? Dat de Suikerunie op deze manier congressen organiseert waar diëtisten studiepunten kunnen halen? Het AVRO-programma Radar weidde er een hele uitzending aan. 

Al in 2016 stelde lobbywaakhond Corporate Europe Observatory (CEO) in een rapport dat de voedingsindustrie er in slaagt regelgeving die het gebruik van suiker moet terugdringen, te ondermijnen. Bedrijven en belangenorganisaties achter frisdrank, snacks en zoete etenswaren geven jaarlijks ruim 21 miljoen euro uit om de Europese Unie te beïnvloeden, zo schat CEO. 

Weet wat je eet

Dat we (te) veel suiker binnenkrijgen, heeft dus meerdere oorzaken. En om die op te lossen, moet er in het hele speelveld van politiek, producent en retailer nog een hoop gebeuren. Het beste wat wij in de tussentijd kunnen doen, is opletten wat we eten. Kijk naar etiketten en vergelijk producten met hulpmiddelen als product-checkers en productwijzers.  Zo kun je er in ieder geval zelf alvast voor zorgen dat je minder suiker binnenkrijgt dan je wilt.