Seminar: De route naar 15% bio - van boer tot boodschappenmandje

Het seminar “Van boer tot boodschappenmandje” bracht spelers uit de gehele voedselketen samen om te verkennen hoe Nederland kan opschalen naar vijftien procent biologische productie én consumptie. Doel was het identificeren van obstakels, delen van goede voorbeelden, het bespreken van wet- en regelgeving, en het verkennen van concrete samenwerkingen richting de gestelde ambitie.

Introductie | Lara Sibbing (Questionmark)

Lara Sibbing opende de bijeenkomst met een oproep tot samenwerking over de volle breedte van de keten. Ze benadrukte dat het behalen van 15% biologische consumptie in vijf jaar enkel mogelijk is als boeren, verwerkers, supermarkten, overheid en NGO’s gezamenlijk verantwoordelijkheid nemen. De bijeenkomst werd bewust gehouden onder Chatham House Rules, zonder aanwezigheid van pers en politiek, om een open gesprek te faciliteren. Questionmark organiseerde deze dag samen met Schuttelaar & Partners en de Robin Food Coalition.

Bio in beeld | Gustaaf Haan (Questionmark)

Questionmark presenteerde de belangrijkste inzichten uit de Benchmark Bio 2025. De biologische sector in Nederland groeit gestaag, met een biologisch areaal dat voor het eerst boven de 5% uitkomt (Bio trendrapport 2024). In 2023 groeide de biologische omzet met 9,6%, bovenop inflatie, wat wijst op een reële toename in consumptie (Bio trendrapport 2024).

Toch blijft het aandeel biologische producten in promoties beperkt (ca. 4%), laat de Benchmark Bio zien. Ook ligt de verantwoordelijkheid voor de keuze nog sterk bij de consument. Een analyse van supermarkten toonde dat Plus en Dirk als enige een expliciet kwantitatief doel hebben gesteld voor biologisch. Productgroepen met potentie voor opschaling zijn onder andere AGF, zuivel en eieren, waarbij beschikbaarheid van bio-opties toeneemt, maar de omschakeling naar ‘bio standaard’ nog uitblijft. De meerprijs voor bio-producten is nog vaak een barrière, met prijsverschillen die uiteenlopen van 26% (melk) tot 97% (paprika).

Biologische ketenanalyse | Tessel Kans (Schuttelaar & Partners)

Tessel Kans presenteerde een analyse van de biologische keten, gebaseerd op interviews met ketenpartijen en praktijkvoorbeelden. Ze benadrukte de unieke waarden van biologische landbouw (gezondheid, ecologie, rechtvaardigheid, verantwoordelijkheid) en toonde aan dat een omschakeling naar bio, samenwerking en ketenvisie vereist.

Obstakels zijn onder meer:

  • Lage zichtbaarheid van biologische reststromen;
  • Moeilijke toegang tot afzetkanalen voor bedrijven die zowel gangbaar als bio
  • produceren;
  • Onvoldoende storytelling en verbinding met foodservice;
  • Gebrekkige langetermijnafspraken die boeren zekerheid geven.

Voorbeelden van ketensamenwerking werden gedeeld, zoals Korenlanders-brood bij Plus, vis van de Noordzeekust in Scheveningse horeca, en Zeeland als voedsel economisch speerpunt. Kans pleitte voor concrete initiatieven zoals:

  • Een “biologische tosti” in alle overheidskantines in 2029;
  • De landelijke introductie van “Appelheld”, een biologische appeltaart;
  • Gezamenlijke projectmatige omschakeling op producten als ui of tomaat.

Als afsluiter van dit deel was er het voorbeeld van “Contract for change”. Kijk het filmpje hier terug.

Paneldiscussie: barrières doorbreken en kansen creëren | Volkert Engelsman (Robin Food Coalition)

Panelleden:

Martijn Versteegh (Albert Heijn)

  • Inge Lardinois (LVVN)
  • Vertegenwoordiger uit de Nederlandse zuivelsector
  • Marlijn Simons-Somhorst (PLUS)

Het panel besprak ketensamenwerking, drempels voor omschakeling, en de rol van prijs, campagnes en consumentencommunicatie.

Belangrijke punten:

  • Albert Heijn zet in op het wegnemen van keuzestress bij consumenten en biedt al vele biologische alternatieven aan.
  • FrieslandCampina worstelt met het spanningsveld tussen coöperatie belangen, winstgevendheid van babyvoeding, en de wens tot zichtbare bio-melk op het schap.
  • Plus heeft succes met haar vervangingsstrategie (gangbaar vervangen door bio) en riep op tot gedeelde productmandjes met concrete afspraken.
  • LVVN bevestigde dat de overheid zich inzet via campagnes en beleid, maar dat de verantwoordelijkheid bij de keten ligt.

Suggesties uit de zaal:

  • Collectieve omschakeling op ‘ingrediënten’ zoals suiker naar bio als indirecte areaalvergroting.
  • Lange-termijn contracten als cruciale hefboom voor boeren.
  • Meer aandacht voor bio in horeca, foodservice en onderwijs.

15:50 – 16:20 | Feit of fabel?! | Caroline Wolberink (ACM) en Marian Blom (Bionext)

In deze sessie gingen Caroline Wolberink en Marian Blom in op de juridische speelruimte voor samenwerking binnen het mededingingsrecht en de regelgeving voor bio. Er werd toegelicht welke vormen van afstemming en gezamenlijke actie wel degelijk mogelijk zijn, mits transparant en in het publiek belang. De sessie benadrukte dat samenwerking toegestaan is wanneer het bijdraagt aan duurzaamheidsdoelen en niet leidt tot prijsafspraken die concurrentie belemmeren. Er mag veel meer dan vaak gedacht wordt. Het gesprek riep bij het publiek de vraag op wie in de keten de kosten van biologisch zou moeten dragen. Tot nu toe moeten boeren, verwerkers en supermarkten hun faciliteiten laten certificeren om biologische producten te mogen verkopen. Anders moeten de biologische producten in plastic verpakt worden.

16:20 – 16:35 | Afsluitende woorden en vooruit kijken | Bart Fischer

Bart Fischer vatte de dag kernachtig samen, benoemde dat er een positieve “vibe” eerste, waarin iedereen het eens lijkt te zijn over 15% bio, en concreet nadenkt over een Roadmap daarnaartoe. Hij riep op tot concrete vervolgstappen. Bart benoemde de noodzaak om niet te blijven praten, maar te focussen op actie en uitvoering en kondigde aan om concrete vervolgafspraken te plannen om daar te komen. Producten met hoge hefboomwaarde (zoals melk, wortel, ui) krijgen prioriteit in de aanloop naar dit najaar.

Conclusies

Het seminar bracht een energieke en constructieve sfeer, met brede vertegenwoordiging vanuit alle keten-schakels. Er werd consensus gevonden over:

  • Het belang van ketensamenwerking;
  • De noodzaak van transparantie, zekerheid en communicatie;
  • De urgentie om van intentie naar implementatie te bewegen.

De bijeenkomst vormde een belangrijke stap in de gezamenlijke route richting 15% bio in Nederland, met concrete vervolgacties voor najaar 2025.